Waar moet je beginnen als je probeert een etiket te lezen van een product in de supermarkt? Let je nou als eerste op de calorieën, de suikers, koolhydraten of vetten? Of zijn ze allemaal wel belangrijk! Wat er minimaal op een voedingsetiket moet staan, is wettelijk vastgelegd in de Europese Wet Voedselinformatie en in de Nederlandse Warenwet. De fabrikanten gaan hier echter erg creatief mee om. Hoe beter je etiketten kan lezen, hoe beter je gezonde en bewuste keuzes kan maken in de supermarkt, en je niet makkelijk laat beïnvloeden of bedonderen.

Deze gegevens zijn verplicht; de naam van het product, de ingrediënten, de voedingswaarde, de inhoud of netto gewicht, de houdbaarheidsdatum, de bewaarvoorschriften en gebruikersvoorwaarden, de adresgegevens van de fabrikant, verpakker of verkoper, de plaats van oorsprong of herkomst en het alcoholgehalte (eventueel).

De ingrediëntenlijst

De ingrediëntenlijst moet verplicht vermeld worden, en alle gebruikte ingrediënten moeten er instaan. Hierbij zijn er nog enkele extra regels: De volgorde van de ingrediënten (het ingrediënt dat als eerste vernoemd wordt, moet procentueel het meest aanwezig zijn). De benaming van ingrediënten (alle ingrediënten moeten wettelijk correct vermeld worden). E-nummers (E-nummers zijn door de Europese Unie goedgekeurde hulpstoffen. Het zijn feitelijk toevoegingen zonder voedingswaarde. Ze worden toegevoegd aan producten om bijvoorbeeld de kleur, smaak of houdbaarheid te verbeteren). Allergenen (allergenen zijn stoffen uit voeding die een allergische reactie kunnen veroorzaken. Denk daarbij aan bijvoorbeeld melk, ei, gluten, pinda’s en noten).

Indeling E-nummers; E100–E199 (kleurstoffen), E200–E337 (conserveermiddelen en voedingszuren), E337–E399 (anti-oxidanten), E400–E499 (emulgatoren, stabilisatoren, verdikkings en geleermiddelen), E500–E599 (zuurteregelaars, anti-klonter en rijsmiddelen), E600–E 699 (smaakversterkers) en E900–E1520 (hulpmiddelen en zoetstoffen).

De voedingswaardetabel

Fabrikanten zijn wettelijk verplicht op alle voorverpakte levensmiddelen de voedingswaarde te vermelden, tenzij sprake is van levensmiddelen die door ambachtelijke bedrijven worden geleverd. Op producten van ambachtelijke bedrijven zonder voedings- of gezondheidsclaim is de voedingswaardevermelding niet verplicht. De verplichte voedingswaardevermeldingen omvatten in ieder geval de energetische waarde, en de hoeveelheid vetten, suikers, koolhydraten, verzadigde vetzuren, eiwitten en zout (per 100 gram product).

Tips bij etiketten lezen

Lees eerst de ingrediëntenlijst, wat vooraan staat zit het meest in het product, achteraan het minst. Hoe korter de ingrediëntenlijst, des te gezonder het product! Check de voedingswaardetabel. Hieruit kun je aflezen hoeveel kilocalorieën, eiwitten, (verzadigde) vetten, koolhydraten, suikers en zout een product bevat per 100 gram of 100 ml. Vergelijk producten uit hetzelfde schap. Een hetzelfde product kan per merk totaal verschillend zijn wat betreft voedingswaarden. Kijk bijvoorbeeld hoeveel gram suiker per 100 ml pastasaus in merk A en merk B zit. Laat je niet misleiden door commerciële kreten als suikervrij, vetarm en bron van vezels maar check eerst het etiket.

Let op schuilnamen voor suiker zoals sacharose (tafelsuiker), lactose (melksuiker), maltose (moutsuiker), glucose (druivensuiker) en fructose (fruitsuiker). De term ‘vers’ is niet in de Warenwet vastgelegd. Het is dus eigenlijk een lege term. Het wil ook niet zeggen dat het product gezonder is dan andere producten. Vergelijken kun je het beste doen met de aangegeven hoeveelheden per 100 gram. Iedere fabrikant kiest namelijk zijn eigen portiegrootte waardoor vergelijken niet altijd makkelijk is. Als er meer dan 5 ingrediënten in het product zitten, is het product meestal erg bewerk. Hieronder vindt je een etikettenwijzer zodat je een goede vergelijking kunt maken.

Tegenwoordig zijn er veel behulpzame applicaties over productinformatie. 1 Van deze behulpzame applicaties is "Kies Ik Gezond" van het voedingscentrum, waarmee je producten kunt scannen of opzoeken. Je kunt dan zien of deze in de Schijf van Vijf staat, de voedingswaarden bekijken, er wordt aangegeven of er gezonderde versies van het product zijn en veel meer. Je kunt deze applicatie gratis downloaden in de Play Store of de App store. 

Voedingsclaims

Een voedingsclaim zegt iets positiefs over de samenstelling van een product. De claims ‘light’ of ‘vezelrijk’ zijn voorbeelden hiervan. Een voedingsmiddel moet voldoen aan de eisen van een claim om deze te mogen dragen. Een voedingsclaim mag alleen gebruikt worden als deze op de Europese lijst van goedgekeurde claims staat. Op voedingsmiddelen kunnen voedingsclaims staan. Een voedingsclaim beweert iets positiefs over de samenstelling van een product. Voorbeelden zijn ‘light’, ‘vezelrijk’, ‘rijk aan omega-3 vetzuren’, ‘suikervrij’ of ‘zoutloos’.

0% vet

0% vet houdt in (voor de warenwet); maximaal 0,5 gram vet per 100 gram. Het vetpercentage is dus zeker laag maar geen 0%. Omdat vet een geweldige smaakmaker is en de consument geen smakeloos eten koopt, wordt er aan deze producten vaak veel suiker toegevoegd.

Geen suiker toegevoegd

De fabrikant mag alleen 'geen suikers toegevoegd' op de verpakking zetten als hij tijdens de productie geen suiker heeft toegevoegd. Wetgeving die zo lek is als een mandje dus. Want de fabrikant mag wél voedingsvezels, vruchten, vruchtensap en vruchtenconcentraat toevoegen. En dat doet hij dus ook. Grappig om over na te denken; op de verpakking van suiker mag van de wet dus 'geen suiker toegevoegd' worden geplaatst. Tijdens de productie van suiker is er namelijk géén suiker toegevoegd.

Light

Bij de term 'light' wordt vaak gedacht dat het product geen of nauwelijks calorieen bevat. Light betekent: 30% minder calorieën, of 30% minder vet, of 30% minder suiker vergeleken met het originele product. Dit betekent niet dat een light product geen calorieën bevat. Integendeel zelfs want een light product kan nog steeds zeer veel calorieën bevatten.

Minder vet en minder suiker

'Minder vet en minder suiker' mag op het etiket worden gezet als er minimaal 30% verlaging van het vet- of suikergehalte ten opzichte van het originele product is. Dat is natuurlijk hartstikke mooi. Maar dit betekent wel dat er alsnog suiker en/of vet in het product aanwezig is. 

Lage energetische waarde

Het product heeft minder dan 40 kilocalorieën (kcal) (170 kJ ) per 100 gram of 20 kcal (80 kJ) per 100 milliliter. Voor zoetjes geldt een limiet van 4 kcal (17 kJ)/portie.

Bevat geen energie

De energetische waarde van het product is maximaal 4 kcal (17 kJ)/100 ml. Voor zoetjes geldt een limiet van 0,4 kcal (1,7 kJ)/portie.

Vetarm

Het vetgehalte van het product is maximaal 3 gram/100 gram of 1,5 gram/100 milliliter. Met uitzondering van halfvolle melk: 1,8 gram/100 milliliter.

Vetvrij

Het vetgehalte van het product is maximaal 0,5 gram/100 gram of 0,5 gram/100 milliliter.

Arm aan verzadigde vetten

Als verzadigde vetzuren en de transvetzuren* in het product samen niet groter zijn dan 1,5 gram/100 gram en 0,75 gram/100 milliliter. Maximaal 10% van de energie bestaat uit verzadigde vetzuren en transvetzuren.

Vrij van verzadigde vetten

De som van de verzadigde vetzuren en de transvetzuren is niet groter dan 0,1 gram/100 gram of 0,1 gram/100 milliliter.

Suikerarm

Het suikergehalte van het product is maximaal 5 gram/100 gram of 2,5 gram/100 milliliter.

Suikervrij

Het suikergehalte van het product is maximaal 0,5 gram/100 gram of 0,5 gram/100 milliliter.

Zonder toegevoegde suikers

Aan het product zijn geen suikers of andere vanwege hun zoetkracht gebruikte levensmiddelen toegevoegd. Bij een levensmiddel dat van nature suikers bevat, moet op het etiket staan: ‘Dit product bevat van nature aanwezige suikers’.

Natriumarm/zoutarm

Het product bevat maximaal 0,12 gram natrium, of de omgerekende hoeveelheid zout, per 100 gram of 100 milliliter. Dit geldt niet voor water.

Zeer laag natriumgehalte/zoutgehalte

Het product bevat maximaal 0,04 gram natrium, of de omgerekende hoeveelheid zout, per 100 gram of 100 milliliter.

Natriumvrij/zoutloos

Het product bevat maximaal 0,005 gram natrium, dat is 0,0125 gram zout per 100 gram.

Geen natrium/zout toegevoegd

Aan het product is geen natrium/zout toegevoegd. Het product bevat maximaal 0,12 gram natrium, of de omgerekende hoeveelheid zout, per 100 gram of 100 milliliter.

Bron van vitamine(s) en/of mineraal/mineralen

Het product bevat een minimale hoeveelheid, zoals vastgelegd in Europese regelgeving.

Rijk aan vitamine(s) en/of mineraal/mineralen

Het product bevat ten minste tweemaal de hoeveelheid van de onder ‘bron van vitamine of mineraal’ bedoelde hoeveelheid.

Bevat (naam van de stof)

Het product bevat een bepaalde stof die een gunstig effect heeft. Voor mineralen en vitamines moet het minimaal een bron van zijn.

Verhoogd gehalte aan (naam van de stof)

Het product bevat minimaal een aanzienlijke hoeveelheid, zoals vastgelegd in Europese regelgeving. En het gehalte is minimaal 30% hoger dan dat van een vergelijkbaar product. Dit geldt niet voor vitamines en mineralen.

Verlaagd gehalte aan (naam van de stof)

Het gehalte van het product is minimaal 30% lager dan dat van een vergelijkbaar product. Uitzondering zijn de vitamines en mineralen, waarvoor een verschil geldt van 10% ten opzichte van de standaardhoeveelheden die vastgelegd zijn in Europese regelgeving, en voor natrium of zout is een verschil van 25% aanvaardbaar.**

Van nature/natuurlijk

Als het product van nature aan sommige voedingsclaims voldoet dan mag de term ‘van nature’ of ‘natuurlijk’ gebruikt worden. De claim ‘Melk is van nature rijk aan calcium’ mag bijvoorbeeld gebruikt worden.

Bron van omega-3-vetzuren

Het gehalte aan omega-3-vetzuren is per 100 gram product en per 100 kcal minimaal 0,3 gram alfa-linoleenzuur (ALA) of minimaal 40 milligram eicosapen­taeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA).

Rijk aan omega-3-vetzuren

Het gehalte aan omega-3-vetzuren is per 100 gram product en per 100 kcal mini­maal 0,6 gram alfa-linoleenzuur (ALA) of minimaal 80 milligram eicosapentaeen­zuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA).

Rijk aan enkelvoudige onverzadigde vetten

Minimaal 45% van de aanwezige vetzuren komen van enkelvoudig onverzadigde vetten. De enkelvoudige onverzadigde vetten leveren meer dan 20% van de energie van het product.

Rijk aan meervoudige onverzadigde vetten

Minimaal 45% van de aanwezige vetzuren komen van meervoudig onverzadigde vetten. De meervoudige onverzadigde vetten leveren meer dan 20% van de energie van het product.

Rijk aan onverzadigde vetten

Minimaal 70% van de aanwezige vetzuren komen van onverzadigde vetten. De onverzadigde vetten leveren meer dan 20% van de energie van het product.

* Verzadigd vet komt voor in harde pakjes margarine en bak- en braadvet in een wikkel. Veel voedingsmiddelen bevatten verzadigd vet zonder dat dat meteen zichtbaar is. Het vet is als het ware in het product ‘verborgen’. Het gaat dan bijvoorbeeld om volvette kaas (48+), worst, vet vlees, volle melkproducten, koek, gebak, snacks en zoutjes.

Transvet is een onverzadigd vet dat nog slechter is voor de gezondheid dan verzadigd vet. Verzadigd vet en transvet zijn slecht voor het cholesterolgehalte in het bloed en verhogen daarmee de kans op hart- en vaatziekten.

** De claim ‘verlaagd gehalte aan verzadigde vetten’ mag alleen als de som van verzadigde vetten en transvetzuren minimaal 30% lager is en het gehalte trans­vetzuren minimaal gelijk of lager is dan een vergelijkbaar product.

De claim ‘verlaagd gehalte aan suikers’ mag alleen als de totale hoeveelheid energie gelijk of lager is dan dat van een vergelijkbaar product.

*** Light betekent niet altijd 30% minder calorieën. In light-chips wordt het vet bij­voorbeeld vervangen door koolhydraten en eiwitten die ook energie bevatten. Het blijft dus oppassen geblazen met light-producten, ook al omdat de kans bestaat dat je er meer van eet of drinkt, waardoor je uiteindelijk toch weer evenveel calorieën binnenkrijgt.

Voorbeelden van light-producten zijn: chips-light (30% minder vet) en light-frisdranken. Er bestaan verschillende soorten light-frisdranken: met minimaal 30% minder suikers of met 0 kilocalorieën. Let dus op het etiket.

De Nutri-Score

De Nutri-Score is een voedingskeuze logo dat bedoeld is om consumenten in een oogopslag te laten zien hoe gezond een product is. Er wordt gekeken naar de totale voedingswaarde van een product. Een product waarin alleen natuurlijke voedingsstoffen zitten, krijgt automatisch de beste score. Maar zitten er veel vetten, suikers en zout in, dan wordt dat bestraft. Eiwitten, vezels en veel groenten of fruit hebben daarentegen een gunstig effect op de totaalscore. Het beste product scoort een groene A, het slechtste product een rode E.

Het verkeerslicht

Het verkeerslicht logo is heel transparant: het laat naast een indicatieve kleur, kwantitatief zien hoeveel suiker, zout of (verzadigd) vet het product bevat. Groen staat voor laag, oranje voor gemiddeld en rood voor hoog. Zo krijgt de consument duidelijke informatie over de voedingswaarden van een product. Het voordeel hierbij is dat ook het aantal grammen van een voedingsstof worden weergegeven, de hoeveelheid energie en het percentage van de RI.

De Referentie-Inname (RI)

De Referentie-Inname (RI) geeft aan hoeveel er van een bepaalde voedingsstof er in een product zit, weergegeven door middel van een percentage. Dit percentage geeft aan hoeveel procent er van een bepaalde ingrediënt in het product zit, ten opzichte van de ADH van het ingrediënt. Houdt er wel rekening mee dat de ADH gebaseerd is op een gemiddelde. Dit is dus onder andere sterk afhankelijk van gewicht, lengte en leeftijd.

 Video over het voedingsetiket

Advertentie